|
Tez kunda !!!
|
|
|
|
|
Shoxruz(Abadiya)
|
|
|
|
|
DAVOMAT
|
|
Xozir Saytdagilar: 1 MehmonJonLar: 1 FoydalanuvChilar: 0
|
|
|
|
Залупа!
Сообщество больших залуп!
На данном сайте вы сможете найти более 1000000 залуп!
Главная » 2013 » Июнь » 9 » Muhabbat Maqbarasi (qiziqarli sevgi voqeasi)
02:53 Muhabbat Maqbarasi (qiziqarli sevgi voqeasi) |
Muhabbatga qo‘yilgan
yodgorliklar barcha davrlarda
sadoqat, sevgi va ulug‘vorlik
ramzi bo‘lganligi bilan
insoniyatni hayratga solib
keladi. Odamzod paydo
bo‘libdiki sevishga, sevilishga
ishtiyoqi baland. Bundan ikki
yarim ming yil ilgari yashagan
Kariy satrapligi hokimi Mavsol
ham shundaylardan edi. U
singil-xotini (ba’zan,
tug‘ishganlar o‘rtasidagi nikoh
qadimgi Misr va Yunonistonda
ham kuzatilgan) Artemissiyaga
bo‘lgan ishqini ming yillar
davomida go‘zalligi bilan
avlodlarni lol qoldiruvchi
maqbara timsolida
abadiylashtirmoqchi bo‘ladi.
Tarix otasi Gerodot yozadi:
”Kariy poytaxti Galikarnasda
shunday maqbara borki, uning
go‘zalligi va haybati qarshisida
Ellada me’morlari tang
qoladilar”.
Kariy mamlakati ma’lum vaqt
Fors imperiyasi tarkibidagi
satrapliklardan biri bo‘lgan.
Hozirgi Turkiyaning sayyohlarni
o‘ziga jalb qiladigan so‘lim
Bodrum shahri bu
podsholikning Galikarnas nomli
poytaxti edi. Miloddan avvalgi
377-yili shohlik tizgini Mavsolga
otasidan meros qoldi. Ko‘pgina
tarixchilarning guvohlik
berishlaricha, shoh Mavsol o‘ta
qattiqqo‘l va berahm hokim
bo‘lgan. Uning davrida oddiy
fuqaroga nisbatan shafqatsizlik
avj olgan. Davlatni ko‘chmanchi
bosqinchilardan mudofaa qilish
maqsadida Mavsol Kariy
tarixidagi eng kuchli armiyani
tuzishga erishgan. Bu
mamlakatning Fors
imperiyasidan amalda mustaqil
bo‘lishiga imkon berdi. Armiyani
ta’minlash uchun albatta davlat
xazinasi doim to‘la bo‘lishi
lozim. Shuni nazarda tutib,
hokim turli o‘lponlar joriy qilib,
Kariy xalqini ularni oyma-oy
to‘lab turishga majbur qilgan.
Gerodotning yozishicha, Mavsol
davrida xalq soch solig‘igacha
to‘lagan ekan. Poytaxt Osiyo va
Yevropani bog‘lab turuvchi
savdo yo‘lida joylashgan edi. Bu
esa galikarnasliklarni shohning
turli soliqlari tufayli vujudga
kelishi muqarrar bo‘lgan
qashshoqlikdan saqlab qolgan.
Qisqa vaqt ichida shahanshoh
g‘aznasi misli ko‘rilmagan
darajadagi boylikka to‘ldi.
Shunda shoh o‘zi va xotini
Artemissiyaning muhabbatlarini
ifoda etuvchi maqbara
qurdirishga ahd qiladi.
Agar davr nuqtai nazaridan
e’tibor beradigan bo‘lsak,
Mavsol qurdirgan maqbaraning
Gerodotning "Tarix” kitobidagi
yetti mo‘’jizalar orasidan joy
olgan Artemida
ibodatxonasidan keyin
qurilganini ko‘rish mumkin.
Ahamiyatlisi shundaki, har
ikkala bino ham Kichik Osiyoda
va ikkalovi ham sevgini ulug‘lab
bunyod etilgan.
Go‘zallik va muhabbat
ma’budasi Artemidaga atab
qurilgan ibodatxona me’morlari
shoh Mavsol tomonidan
yollanib, Galikarnas maqbarasi
qurilishi va bezagida ham
ishtirok etishadi. Elladalik
tarixchi Gerodot o‘z
mamlakatining go‘zal binolarini
boshqa xalqlarnikidan ustun
qo‘yishi tabiiy. Biroq o‘zida to‘la
sharqona me’morchilik
uslublarini jamlagan Galikarnas
maqbarasi go‘zalligi oldida u
ham tan beradi. Maqbara o‘sha
davrda urf bo‘lgan forsiy
qurilish uslubidagi poydevor
ustida qad ko‘targan.
Ma’lumotlarga qaraganda,
maqbara qurilishi Mavsol
tug‘ilmasidan ancha oldin
boshlangan. Biroq rimlik va
yunon tarixchilari Galikarnas
maqbarasini qurishda shaxsan
shohning o‘zi bosh-qosh
bo‘lganligini ta’kidlashadi.
Qariyb oltmish metr
balandlikdagi maqbara uch
qavatdan iborat edi. Kvadrat
shaklidagi binoning birinchi
qavatida shaxsan Mavsol va
Artemida uchun atalgan
sag‘ana joylashgan. Sag‘ana
joylashgan maqbara qavatining
umumiy maydoni esa 5000
kvadrat metrni balandligi esa
20 metrni tashkil qilgan.
Maqbaraning bu qismi
to‘laligicha oq marmardan
qadimgi forsiy uslubda
bezaklangan bo‘lib, faqat
shiftdagina yunonistonlik
mashhur me’mor Skopasning
ijod mahsuli aks etgan.
Hozirgacha turli rivoyatlarga
sabab bo‘lib kelayotgan qavat
shiftidagi tasvirlarda
ellinlarning jangchi ayol —
amazonkalar bilan jangi
haqidagi afsona
"Amazonamaxiya” o‘yib
tushirilgan. Rimlik tarixchi Pliniy
bergan ma’lumotlarga ko‘ra,
maqbara qurilishida Skopasdan
tashqari Leoxar, Briaksid va
Timofey kabi Peloponnesning
mashhur me’morlari ham
ishtirok etishadi. Xuddi shu
tarixiy shaxslar Aleksandr
Makedonskiy davrida ham
saltanatning bunyodkorlik
ishlarida faol qatnashganlar.
Bahaybat ustunlar bilan
o‘ralgan ikkinchi qavatda esa,
qurbonlik maydoni bo‘lgan. Bu
yerda mahalliy aholi va
aslzodalar ma’bud va
ma’budalariga atab
qurbonliklar qilishgan.
Maqbaraning uchinchi qavatida
marmar ehrom joylashgan
bo‘lib, uning oftob nurida
jilolanishi bir necha chaqirim
naridan ham ko‘ringan. Aslida
bu ehrom shoh Mavsol va xotini
Artemissiyaning to‘rt otli
aravadagi haykallarini ko‘tarib
turishga xizmat qilgan.
Haykallarda g‘alaba tantanasi
aks ettirilgan bo‘lsa kerak,
chunki ko‘pchilik tarixchilar
arava suvoriylarining (shoh va
xotini) jangdan
qaytayotgandagi mag‘rur
turganini tasvirlaganlar.
Maqbara haybatli sher
haykallari bilan o‘ralgan. Bino
Galikarnasning eng so‘lim
joyida bog‘-rog‘lar orasida
joylashgan. Hayratlanarlisi,
Mavsol sag‘anasi yoki
Galikarnas maqbarasi o‘n sakkiz
asr mobaynida qad ko‘tarib
turgan. O‘n oltinchi asr
boshlaridagi zilzila tufayli
Bodrumdagi bu g‘aroyib
me’moriy obida ulkan talofat
ko‘radi. Aslida oddiy zilzilalar
shunday qudratli binoni
avlodlar yodidan ko‘tarilish
darajasida kunpayakun
qilmaydi. Ma’lumotlarga
qaraganda, 1522 yilda usmonli
sulton Sulaymon Rodosga
yurish qilishga hozirlik ko‘radi.
Xavfni sezgan orol magistri
(hokimi) o‘z ritsarlarini to
Yevropadan yordam kelguncha,
qit’aga — Mezina
(Galikarnasning XVI asrdagi
nomi)ga sulton qo‘shinlarini
o‘tkazmay turish uchun
yuboradi. Bu yerda jangchilar
mudofaa istehkomi qurish
uchun xarsang toshlar
yig‘adilar. O‘sha paytdagi
jangchilar qo‘mondonining
qaydlaridan harbiy istehkom
uchun aynan Galikarnas
maqbarasining zilziladan
qolgan toshlaridan
foydalanganliklarini ko‘rish
mumkin. Qo‘mondon bu
qoldiqlarning qanday binoga
tegishli bo‘lganini tasavvur ham
qila olmagan. Biroq u bu sirli
joydagi go‘zallikni bir olam
zavq bilan hikoya qiladi.
Muhabbatga atab qurilgan
maqbara qoldiqlari hozir
mahalliy dehqonlarning uy
devorlari bo‘lib xizmat
qilmoqda. O‘n sakkizinchi asrda
ba’zi ingliz tarixchi olimlari
Mavsol sag‘anasidan topilgan
ayrim haykal bo‘laklarini
Londonga Britaniya muzeyiga
olib ketganlar. Topish imkoni
bo‘lgan qolgan qoldiqlar esa
Istambuldagi tarix muzeyida
saqlanayotir...
Shoh Mavsol nega bu
maqbarani aynan xotini uchun
qurdirdi? Vaholanki, o‘sha
paytda sag‘ana atalishi mumkin
bo‘lgan xilqatlar ko‘p edi-ku
(ma’bud va ma’budalar,
xudolar, harbiy salohiyatini
ko‘z-ko‘z qilish yoki o‘zi
uchun)?! Rimlik tarixchi Avl
Gelliyning yozishicha, turli
soliqlari va shafqatsizligi tufayli
xalqining nafratiga duchor
bo‘lgan shohni faqat xotini
Artemissiyagina sadoqat bilan
sevgan. Uning qayd qilishicha,
24 yillik hokimlikdan so‘ng
Mavsol boqiy dunyoga rixlat
qilgach, Artemissiya Kariyni
yana ikki yil muvaffaqiyat bilan
boshqarib turgan.
Zamondoshlari uni mohir
sarkarda va siyosatchi sifatida
eslashadi. Maqbaraning bitmay
qolgan tepa qismi ham shoh
Mavsol o‘limidan so‘ng xotini
tomonidan bitkaziladi.
Xuddi shu sag‘ana tufayli
rimliklar va ulardan so‘ng butun
nasoro olami maqbarani
"mavzoley” deya atay
boshlashdi.
Manba: wWw.SevMa.Uz
|
|
Категория: Sevgi Voqealari |
Просмотров: 1578 |
Добавил: AbDuLLaTiF
| Рейтинг: 0.0/0 |
Добавлять комментарии могут только зарегистрированные пользователи. [ Регистрация | Вход ] |
|
UmidBek
|
|
|
|
|
AziK
|
|
|
|
|
